Zjawiskiem, które w naturalny sposób łączy się z pracą, jest zmęczenie — sygnał ostrzegawczy dla organizmu przed zbytnim, niekorzystnym, a niekiedy nawet groźnym dla zdrowia wysiłkiem fizycznym lub psychicznym. Na zmęczenie składa się wiele przyczyn; są one związane nie tylko z nadmierną pracą fizyczną, lecz także z dużym napięciem psychicznym w czasie pracy, z troskami i kłopotami życia codziennego. Reakcją człowieka przeciwko zmęczeniu jest wypoczynek, który umożliwia regenerację sił i podjęcie pracy na nowo. Trzeba też wiedzieć, że przyczyną zmęczenia może być brak umiejętności odpoczywania. Niewiele osób łączy np. umiejętność wypoczynku z efektywnością wykonywanej pracy. A jednak prawdą jest, że kto potrafi dobrze wypoczywać, ten dobrze pracuje. Jak odpoczywać? Przez prawidłowy i dobry odpoczynek niekoniecznie należy rozumieć długą bezczynność. Często poświęcając mało czasu, możemy dobrze i skutecznie wypocząć i odwrotnie — poświęcając dużo czasu, nie odpocząć wcale. Dlatego rodzaj wypoczynku powinien być zawsze zależny od rodzaju zmęczenia fizycznego czy też psychicznego. W zmęczeniu spowodowanym bardzo intensywną pracą decydującą rolę odgrywają zmiany w układzie mięśniowym, głównie z powodu niedotlenienia organizmu, które jest przyczyną zaburzeń w przemianie materii, zwłaszcza w przemianie węglowodanowej. W następstwie powoduje to wyczerpanie rezerw energetycznych. Duże zmęczenie odbija się również niekorzystnie na czynności innych układów.